Tokom 2019. godine zapažen je, ali i razotkriven znatan broj tekstova kojima su crnogorski mediji željeli da diskredituju crnogorske institucije. Najčešće je riječ o onim od vitalne važnosti, koje se tiču odbrane i bezbjednosti i koje predstavljaju stub zaštite i sigurnosti jedne države i društva. Napadi na te institucije bilježe periodičnu učestalost, koja uglavnom zavisi od aktuelnosti teme.
Ipak, crnogorska Agencija za nacionalnu bezbjednost, koja već zbog svog naziva izaziva interesovanje i pojedinca i društva generalno, bilježi zapaženu učestalost objava u medijima, bez obzira da li se pominje direktno ili indirektno. Opsjednutost službama bezbjednosti i konstantnim teorijama zavjere primjetna je naročito kod pripadnika jednog dijela političkog spektra. U svom javnom, a i političkom diskursu, oni često prozivaju svoje neistomišljenike da sarađuju sa Agencijom, uz neizostavne pogrdne nazive poput udbaš i špijun.
Zašto bezbjednosna agencija, koja treba da bude štit crnogorskog društva i prva linija odbrane, u toj mjeri intrigira javnost i medije, uglavnom portale IN4S i Borba, koji dalje prenose srpski mediji poput Informera, Srbije danas, Večernjih novosti, Alo, Kurira, itd? Infromacije koje su plasirali, s jedne strane poslanici Demokratskog fronta, a s druge neimenovani, dobroobaviješteni i visokopozicionirani krugovi i insajderi tih medija, pretakale su se u tekstove koji nisu štedili crnogorsku bezbjednosnu službu. Bilo da se radi o poslovanju unutar ili izvan te institucije, ANB je uvijek bila na tapetu, naročito kada se nije imalo šta loše pisati o drugim crnogorskim institucijama ili vlasti. Odgovor bi, sudeći po tome, bio da je ANB uvijek dobra tema!
ANB – pune ruke posla
Istraživanjem i analizom tih objava moglo bi se zaključiti da je Agencija tokom ove godine imala pune ruke posla, budući da se moglo čitati o smjenama unutar organizacije, krticama i tajnim saradnjama, učešću u brojnim nacionalnim događanjima, te vezama sa kriminalnim klanovima i organizacijama.
Neizostavni su i tekstovi o saradnji crnogorske službe sa NATO ili britanskom obavještajnom službom (pogotovo nedavno lansirani tekstovi o dolasku kontrahibridnog tima NATO u Crnu Goru), te dezinformacije o tajnim paktovima i dogovorima bez konkretnih dokaza, često potkrijepljeni izvorima iz visokih krugova Agencije.
Takvi sadržaji, međutim, nisu bili isključivo za strane službe. I crnogorska vlast je, prema izvorima tih portala (opet neimenovanih funkcionera službe), često bila u tajnim dogovorima sa ANB. To je dovelo do stvaranja brojnih teorija zavjere, od špijuniranja pojedinaca na društvenim mrežama do stvaranja opozicionih stranki zbog pobjede na predstojećim izborima.
Te objave su nerijetko pratili senzacionalistički naslovi poput: Borba saznaje: Na spisku za prisluškivanje MI6 poslanici, profesori i sveštenici SPC!, Isplivavaju tajne sa dvora: Đukanović otjerao Vučinića iz ANB-a jer mu je sa Amerikancima radio o glavi!, Otkrivamo: Šef BIA i pet operativaca u tajnoj posjeti Podgorici!, Opsadno stanje u službi: ANB na nogama, traži se krtica koja odaje informacije!, ANB targetirao blizu 100 osoba na Fejsbuku: Agenti prate kritičare režima!, Amerikanci i Britanci nezadovoljni: NATO agenti traže krtice u ANB-u!, NATO dao zeleno svjetlo – uređuju nam bezbjednosne strukture: Bošković šef ANB, jer „sluša“ dobro.
Iako se po količini i sadržini naslova/objava čini da portalima IN4S i Borba nije nedostajalo inspiracije, riječ je o dezinformacijama sažetim u svega nekoliko narativa, fabrikovanih kroz oko 240 tekstova. Njima se zagovaraju nestabilnost unutar same institucije i aktivnosti protiv crnogorske države i društva.
Donekle je razumljivo zašto je atak na crnogorsku bezbjednosnu agenciju učestao jer tajnost službe, koja se po difoltu podrazumjeva, razbuktava ljudsku maštu. Opštepoznato je da je zanimljivo i privlačno sve što je misteriozno i nedokučivo. Ipak, tolika hajka protiv ANB je zabrinjavajuća jer takvi narativi i poruke teže da uruše kredibilitet bezbjednosne agencije s ciljem da kod čitalaca izazovu osjećanje bespomoćnosti i nesigurnosti u jednu od najznačajnijih crnogorskih institucija.
Decembarska kampanja dezinformisanja
Najsvježiji primjeri izvještavanja, odnosno dezinformisanja čitalaca portala Borba, su tekstovi objavljeni u decembru o tajnim planovima crnogorske Agencije za nacionalu bezbjednost, dobijeni od neimenovanih, ali visokopozicioniranih izvora.
Tako portal Borba, u tekstu od 17. decembra, pod naslovom: ANB kreće u akciju: U izbornoj kampanji će blokirati profile na Fejsbuku koje ne mogu da kontrolišu!, sugeriše da će Agencija za nacionalnu bezbjednost tokom izborne kampanje blokirati sve Fejsbuk profile za koje procijeni da ih ne može kontrolisati, a koji mogu nanijeti štetu vladajućem režimu. Tom objavom portal Borba je već pokrenuo kampanju dezinformisanja u susret parlamentarnim izborima u 2020. godini.
U tekstu ističu da je već sačinjen spisak profila, za sada ih je oko 100, te da će oni preko Fejsbuk administratora biti blokirani zbog navodnog vrijeđanja na vjerskoj i nacionalnoj osnovi, ali i zbog širenja mržnje. Navode i da je tim koji se bavi prikupljanjem podataka i sortiranjem naloga, tačnije razvrstavanjem koji su profili pravi a koji lažni, došao do cifre od blizu 100 lica koji su aktivni na toj društvenoj mreži, a koji su prepoznati kao kritičari vlasti. Prate se sve njihove objave koje se ažuriraju u posebne foldere, navodno je Borbi potvrdio visokopozicionirani izvor iz ANB-a.
Šta je sporno?
- Nema izvora informacije. Portal Borba gotovo nikad ne navodi izvor informacija koje plasira.
- Gašenje, brisanje ili privremeno suspendovanje profila je u isključivoj nadležnosti Fejsbuka, a ne naše ili bilo koje drugo agencije ili tijela.
- U tekstu se navodi da će identifikovani Fejsbuk profili preko Fejsbuk administratora biti blokirani zbog navodnog vrijeđanja na vjerskoj, nacionalnoj ili bilo kojoj drugoj osnovi i zbog širenja mržnje.Iako je uvidom u uslove korišćenja te platofrme jasno da su vrijeđanje i govor mržnje dovoljan razlog, makar za privremenu suspenziju naloga, nalog neće i ne može biti eliminisan, a da prethodno Fejsbuk (po podnesenoj prijavi) ne provjeri da li je stvarno došlo do kršenja uslova.
Destabilizacija srpskog korpusa u Crnoj Gori
U jeku dešavanja oko Prijedloga Zakona o slobodi vjeroispovijesti, izvještavanje svojstveno portalu Borba ne bi bilo potpuno ukoliko se, pored crnogorske Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB), ne uključi i NATO. Tako Borba 24. decembra ekskluzivno objavljuje nove tajne dogovore pod naslovom: Akcija NATO-a i ANB-a: Lažnim informacijama i spinovima unose razdor među srpski korpus u Crnoj Gori. U kratkom i bombastično naslovljenom tekstu, autor članka (opet od neimenovanog izvora iz krugova DPS) saznaje da vladajuća stranka i ANB kreću sa medijskim aktivnostima na zbunjivanju srpskog korpusa u Crnoj Gori, kroz spinovane tekstove i plasiranje lažnih informacija. Idejni tvorac aktivnosti su navodno agenti NATO, čiji je štab u Podgorici, a čije akcije imaju cilj da zbune srpsko biračko tijelo pred medijski napad DPS na imovinu SPC, izbore i popis stanovništva, uz upozorenje da je to početak destabilizacije srpskog korpusa u Crnoj Gori koji sprovode NATO i ANB.
I premda takve objave portala Borba ne počivaju na kredibilnim izvorima, i premda se njima šire određene teorije zavjere o tajnim dogovorima i skrivenim planovima bez pružanja konkretnih dokaza, jasno je da ih dio, rekli bismo, lakovjerne javnosti percipira kao istinite. To se najbolje može zaključiti po komentarima ispod objava na samom portalu, ali i na njihovoj Fejsbuk stranici. Ako posmatrano šire od toga, takvim sadržajima šalje se poruka potencijalne ugroženosti, čime se javnost dodatno uznemirava, što i jeste cilj takvih tendencioznih a neutemeljenih narativa.
DFC magazin broj 15